Ο Ουρανός της Ελλάδας – Ιούνιος 2020

Ο ουρανός της Ελλάδας

Εισαγωγή

Αυτό τον μήνα θα έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε 2 εκλείψεις από τον ελληνικό ουρανό. Μία μερική έκλειψη παρασκιάς της σελήνης και μία έκλειψη ηλίου στο τέλος του μήνα. Μαζί με την έκλειψη ηλίου έχουμε και τη μεγαλύτερη ημέρα του έτους κατά το θερινό ηλιοστάσιο ενώ στις 9/6 θα είναι ορατή μια ενδιαφέρουσα σύνοδος της σελήνης και των πλανητών Διά, Κρόνου σε τριγωνικό σχηματισμό.

Φάσεις της Σελήνης

Πανσέληνος Τρίτο Τέταρτο Νέα Σελήνη Πρώτο Τέταρτο
5/6 13/6 21/6 28/6

Στις 5 Ιουνίου θα λάβει χώρα μία μερική έκλειψη Σελήνης κατά την οποία, η παρασκιά της Γης θα καλύψει ένα μεγάλο μέρος του φεγγαριού. Η έκλειψη θα ξεκινήσει μετά τη δύση του Ηλίου περίπου στις 20:45, θα φτάσει στο μέγιστό της κατά τις 22:25 και θα λήξει κοντά στα μεσάνυχτα. Να σημειωθεί ότι λόγω της μερικής φύσης της, δε θα είναι εύκολα εμφανής, καθώς η παρασκιά της Γης απλά θα μειώσει τη φωτεινότητα της Σελήνης, χωρίς να της δώσει το κόκκινο χρώμα που ίσως έχουμε συνηθίσει σε εκλείψεις τέτοιου είδους.

Στις 21 Ιουνίου έχει σειρά μία έκλειψη Ηλίου. Παρόλο που η έκλειψη αυτή θα είναι ολική, το πασίγνωστο “Δαχτυλίδι της Φωτιάς”, το φαινόμενο όπου ο δίσκος της Σελήνης αφήνει ορατό μόνο έναν εξωτερικό δακτύλιο του Ηλίου τη στιγμή της πλήρους έκλειψης, θα είναι ορατό μόνο από την κεντρική Αφρική, την Αραβία και μέρη της νότιας Κίνας. Από τη χώρα μας θα μπορέσουμε να διακρίνουμε μία μερική επικάλυψη του Ήλιου, περίπου στο 20%. Παρόλα αυτά, εφόσον έχουν παρθεί όλα τα μέτρα προστασίας των ματιών, θα είναι αρκετά εμφανές το σχήμα του φεγγαριού πάνω στον ηλιακό δίσκο. Το φαινόμενο αρχίζει λίγο μετά την ανατολή, περίπου στις 06:45, φτάνει στη μέγιστη επικάλυψη για την Ελλάδα στις 09:40 και τελειώνει περίπου στις 12:35.

Αστρονομικά γεγονότα

  1. Βροχή διαττόντων στον Κριό 7/6 – 10/6: Από τα τέλη Μαΐου μέχρι τα τέλη Ιουνίου είναι ορατή μια από τις πιο ισχυρές ημερήσιες βροχές μετεωριτών (~60 μετέωρα/ώρα) με το ακτινοβόλο σημείο στον αστερισμό του Κριού. Ο Κριός είναι φθινοπωρινός αστερισμός και ορατός μόνο για μερικές ώρες πριν το ξημέρωμα τον Ιούνιο. Λόγο της λαμπρότητας του Ηλίου, δεν είναι εφικτό να παρατηρήσουμε μετέωρα κατά τη διάρκεια της ημέρας και το φαινόμενο είναι ορατό μετά τις 4π.μ. μέχρι το ξημέρωμα. Το ακτινοβόλο σημείο βρίσκεται μεταξύ του α Κριού και των πλειάδων στα ανατολικά. Η πηγή των διαττόντων είναι άγνωστη, πιθανολογείται ότι προέρχονται από τα υπολείμματα της τροχιάς του Αστεροειδή 1566 Icarus ή του Κομήτη 96P/Machholz.
  2. Βροχή διαττόντων στον Βοώτη – 27/6: Μια ακόμα βροχή στα τέλη του μήνα με το ακτινοβόλο σημείο να μεσουρανεί στις 10μ.μ. Οφείλονται στα απομεινάρια του Κομήτη 7P/Pons–Winnecke και συνήθως είναι ορατά μόνο μερικά μετέωρα την ώρα, ορισμένες χρονιές όμως έχει παρατηρηθεί πολύ έντονη δραστηριότητα με έως και 100 μετέωρα/ώρα (27 Ιουνίου 1998).

Διαβάστε περισσότερα για τις βροχές μετεωριτών στο Άρθρο του Απριλίου 2020.

Θερινό ηλιοστάσιο (20/06)

Η μεγαλύτερη μέρα και η μικρότερη νύχτα του χρόνου, η πρώτη μέρα του καλοκαιριού (παρόλο που ημερολογιακά αυτή είναι νωρίτερα). Τι είναι το θερινό ηλιοστάσιο; Η Γη δεν περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της στον ίδιο άξονα που περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο αλλά με κλίση 23.5 μοίρες, με αποτέλεσμα ο Ήλιος να μας στέλνει φως και να προβάλετε άλλοτε πιο “ψηλά” και άλλοτε “χαμηλότερα” στον ουρανό. Αυτό δημιουργεί τις εποχές, άλλες θερμότερες και άλλες ψυχρότερες ανάλογα με την κλίση που οι ηλιακές ακτίνες φτάνουν στη Γη. Ένας εύκολος τρόπος να το κατανοήσουμε είναι πως το καλοκαίρι η σκιά μας το μεσημέρι είναι πολύ πιο μικρή από αυτή το χειμώνα, γιατί το φως έρχεται σχεδόν κατακόρυφα (ανάλογα με το γεωγραφικό ύψος αυτό μπορεί να είναι και εντελώς κατακόρυφα, π.χ. Αίγυπτος).

NAAP: https://astro.unl.edu/naap/motion1/animations/seasons_ecliptic.html
Μάθετε περισσότερα για τις κινήσεις της γης από τη διαδραστική εφαρμογή του Nebraska Astronomy Applet Project (με κλικ στην εικόνα).

Η μέρα που το φως του ήλιου έρχεται από πιο ψηλά (23.5 μοίρες από τον ισημερινό), είναι επίσης η μέρα που ο ήλιος θα βρίσκεται στον ουρανό περισσότερο και λέγεται θερινό ηλιοστάσιο. Σηματοδοτεί την έλευση των πιο ζεστών ημερών του έτους, δηλαδή το καλοκαίρι. Αυτό όμως συμβαίνει στο βόρειο ημισφαίριο, στο νότιο συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή ότι γίνεται εδώ το χειμερινό ηλιοστάσιο, για αυτό και παρατηρούμε την αντιστροφή των εποχών στο νότιο ημισφαίριο.

Το θερινό ηλιοστάσιο είναι μεγάλης σημασίας για τον άνθρωπο εδώ και χιλιετίες, μαζί του έχουν σχετιστεί σημαντικά μνημεία όπως το μυστηριώδες Στόουνχεντζ στην Αγγλία, οι Σφίγγα και οι μεγάλες πυραμίδες στην Αίγυπτο (ο πολιτισμός και η ζωή των αρχαίων Αιγυπτίων ήταν άμεσα συνδεμένοι με την αστρονομία), ενώ χάρη σε αυτό, ένα πηγάδι στην αρχαία Συήνη δεν είχε σκιά εκείνη τη μέρα του χρόνου και οδήγησε τον Ερατοσθένη στον υπολογισμό της περιφέρειας της Γης.

Θέσεις των πλανητών

  1. Ερμής (Πολύ κακή ορατότητα): Ο Ερμής θα βρίσκεται στους Διδύμους και θα είναι δύσκολη η παρατήρηση του, αφού θα βρίσκεται κοντά στον Ήλιο στον ουράνιο θόλο, και θα δύσει (εάν υπάρχει ανεμπόδιστος ορίζοντας) λίγες ώρες μετά. Δεδομένων των φυσικών εμποδίων που δύσκολα αποφεύγονται και της διαστρεβλωμένης εικόνας των αντικειμένων κοντά στον ορίζοντα – λόγω του μεγαλύτερου μονοπατιού που διασχίζει το φως στην ατμόσφαιρα – μας απομένει ελάχιστος χρόνος για να τον απολαύσουμε, ενώ χάνεται το λυκόφως. Τα παραπάνω ισχύουν για τις αρχές του μήνα, αργότερα θα είναι αδύνατη η παρατήρηση του. Προφανώς, ο πλανήτης θα βρίσκεται στα δυτικά.
  2. Αφροδίτη (Πολύ κακή ορατότητα): Η Αφροδίτη βρίσκεται στον Ταύρο, όπως και ο Ήλιος, μάλιστα ο πλανήτης θα είναι ιδιαίτερα κοντά του καθιστώντας αδύνατο να την εντοπίσουμε για το μεγαλύτερο μέρος του μήνα. Ωστόσο, καθώς πλησιάζουμε στο τέλος του μήνα και απομακρύνεται από τον Ήλιο (στον ουρανό) θα είναι δυνατό να την εντοπίσουμε πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα πριν την αυγή, η διαύγεια της εικόνας της όμως θα είναι αμφίβολη.
  3. ΆρηςΠοσειδώνας (Καλή ορατότητα): Οι δύο πλανήτες βρίσκονται σχετικά κοντά, ανατέλλουν περίπου στις 2 τα ξημερώματα στις αρχές του μήνα και μετά τις 1 προς το τέλος του. Τους εντοπίζουμε στον αστερισμό του Υδροχόου, στα ανατολικά και αργότερα στο βράδυ νοτιότερα. Η καταλληλότερη ώρα να τους θαυμάσουμε είναι γύρω στις 5 το πρωί, προτού το φως του Ήλιου αρχίσει να γεμίζει τον ουρανό.
  4. ΔίαςΚρόνος (Καλή ορατότητα): Ένα όμορφο ζεύγος θα δημιουργήσουν στον ουρανό, σε σχετική εγγύτητα μεταξύ τους. Ανατέλλουν πριν τα μεσάνυχτα στις αρχές του μηνός και μετά τις 10 το βράδυ στα τέλη. Τυπικά ο Δίας θα βρίσκεται στον αστερισμό του Τοξότη ενώ ο Κρόνος στου Αιγόκερου. Τους αναζητούμε ανατολικά και διαδοχικά όλο και νοτιότερα, όσο πλησιάζει η αυγή.
  5. Ουρανός (Μέτρια ορατότητα): Τον ιδιαίτερο αυτό πλανήτη θα έχουμε τη δυνατότητα να τον παρατηρήσουμε μερικές ώρες πριν την ανατολή του Ηλίου. Ο ίδιος ο Ουρανός ανατέλλει μετά τις 4 το πρωί στις αρχές του Ιουνίου, ενώ στα τέλη μετά τις 3. Θα μας δώσει την καλύτερη δυνατή εικόνα του λίγο πριν τη χαραυγή η οποία σιγά-σιγά θα τον αφομοιώσει στη λάμψη της. Θα βρίσκεται πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα, στον αστερισμό του Κριού.

Σύνοδοι – Διαβάσεις – Αποκρύψεις

Η Σύνοδος Σελήνης-Δία-Κρόνου όπως θα ήταν ορατή από το ηράκλειο στις 1π.μ.
  1. Σύνοδος Σελήνης-Δία-Κρόνου (9/6): Σε τριγωνικό σχηματισμό και αποστάσεις 3-4 μοιρών μεταξύ τους. Βρίσκονται ανάμεσα στους αστερισμούς του Τοξότη και Αιγόκερου και είναι ορατή μετά τα μεσάνυκτα.
  2. Σύνοδος Σελήνης-Άρη (13/6): Η Σελήνη και ο Άρης θα πλησιάσουν σε γωνία περίπου 3°. Η καλύτερη ώρα για την παρατήρηση του φαινομένου είναι πριν την αυγή αλλά μπορεί να παρατηρηθεί και στις 2π.μ. τους αν δεν υπάρχουν εμπόδια ανατολικά καθώς ο πλανήτης Άρης και η Σελήνη ανατέλλουν. Προεκτείνοντας την ευθεία Σελήνης προς τον Άρη, μπορεί να βρεθεί ο πλανήτης Ουρανός ορατός μόνο με τηλεσκόπιο.

Αφιέρωμα στον αστερισμό του Ηρακλή

Ο Ηρακλής αποτελεί έναν από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η διεθνής Αστρονομική Ένωση, είναι αμφιφανής και συνορεύει συνολικά με 9 αστερισμούς. Βρίσκετε νότια του Δράκοντα και βόρεια του Οφίουχου, στα ανατολικά του βρίσκονται οι αστερισμοί Λύρα, Αλώπηξ, Βέλος και Αετός ενώ στα δυτικά ο Βόρειος Στέφανος, ο Όφις και ο Βοώτης. Είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος αστερισμός του βορείου ημισφαιρίου, παρά την έκταση του, είναι αμυδρός και μεσουρανεί το καλοκαίρι μέρος του όμως είναι ορατό σχεδόν όλο το χρόνο.

Σύμφωνα με την μυθολογία ο αστερισμός αντιπροσωπεύει τον γνωστό ήρωα της αρχαίας Ελλάδας, Ηρακλή, γιό του Θεού Δία και της Αλκμήνης.
Ο λαμπρότερος αστέρας του αστερισμού είναι ο β του Ηρακλή η αλλιώς Κορυνηφόρος. Ο Ρας Αλγκέθι, που στα αραβικά σημαίνει το κεφάλι του γονατιστού, είναι ο α του Ηρακλή ένας διπλός αστέρας δύσκολα διαχωρίσιμος όμως με μικρά τηλεσκόπια. Παρατηρώντας τον αστερισμό μπορούμε να εντοπίσουμε 2 σημαντικά αντικείμενα βαθέους ουρανού που ανήκουν στον κατάλογο Μεσσιέ τα Μ13 και Μ92. Το Μ13, γνωστό και ως Μεγάλο Σφαιρωτό Σμήνος του Ηρακλή, είναι ένα από τα πιο γνωστά σφαιρωτά σμήνη ορατά από το βόρειο ημισφαίριο που βρίσκεται περίπου 25.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη έχει διάμετρο 150 έτη φωτός και αποτελείται από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες αστέρες. Στον νυχτερινό ουρανό μπορούμε να το εντοπίσουμε ανάμεσα στα η και ζ Ηρακλή, είναι εύκολα διακρίσιμο και με κυάλια ενώ σε αρκετά σκοτεινούς ουρανούς μπορούμε να το διακρίνουμε και με γυμνό μάτι σαν ένα μικρό φωτεινό σημείο. Προς το Μ13 στάλθηκε το 1974 από το ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο ένα μήνυμα με σκοπό να επικοινωνήσει με πιθανή εξωγήινη ζωή. Ο λόγος που στάλθηκε στο Μ13 ήταν ότι εξαιτίας της υψηλότερης αστρικής πυκνότητας, οι πιθανότητες να εντοπιστεί ένας πλανήτης με ζωή με υψηλή νοημοσύνη είναι υψηλότερες παρόλο που στάλθηκε, το Μ13 δεν θα είναι σε εκείνη τη θέση όταν φτάσει. Το Μ92 είναι επίσης ένα λαμπρό σφαιρωτό σμήνος ορατό και με κυάλια σε σκοτεινούς ουρανούς όμως λόγω της εγγύτητας του με το Μ13 συνήθως παραβλέπεται.

Για να βρείτε τον αστερισμό του Ηρακλή στον νυχτερινό ουρανό ψάξτε τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου ΒΔ που έχει το σχήμα κατσαρόλας, από εκεί ακολουθώντας νοητά την πορεία που δείχνουν τα η, ζ και ε της Μ.Άρκτου, δηλαδή το χερούλι της κατσαρόλας φτάνουμε σε ένα πολύ λαμπρό αστέρι τον Βοώτη. Από εκεί παίρνουμε τη νοητή ευθεία που ενώνει τον Αρκτούρο με την Αλφέκκα, το φωτεινότερο αστέρι του αστερισμού του Βόρειου Στέφανου, και καταλήγουμε στο δ του Ηρακλή. Τώρα μπορούμε να βρούμε το χαρακτηριστικό παραμορφωμένο τετράγωνο που παριστάνει τη λεκάνη και το σώμα του Ηρακλή.

Συνεχίζοντας την καμπύλη από το χερούλι της Μ. Άρκτου μετά τον Αρκτούρο, καταλήγουμε στο φωτεινότερο αστέρι της παρθένου τον Στάχυ (Spica). Η μετάβαση αυτή είναι γνωστή με το μνημονικό «Follow the arc to Arcturus and speed on to Spica».

Κάντε το πρώτο σχόλιο

Υποβολή απάντησης

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν δημοσιεύεται.