Ο ουρανός της Ελλάδος – Οκτώβριος 2021

Εισαγωγή

Οι νύχτες αρχίζουν να επιμηκύνονται και μας δίνουν περισσότερο χρόνο να απολαύσουμε τον νυχτερινό ουρανό, ο οποίος κοσμείται από τη παρουσία των πλανητών. Ας δούμε λοιπόν τι να αναζητήσουμε αυτό τον μήνα, και στο τέλος απαντούμε στις ερωτήσεις που μας στείλατε!

Οι φάσεις της Σελήνης

Νέα Σελήνη	Πρώτο Τέταρτο	Πανσέληνος	Τρίτο Τέταρτο
06/10	13/10	20/10	28/10

Οι θέσεις των πλανητών

Ερμής: Πολύ κακή ορατότητα Ο πλανήτης θα βρίσκεται πολύ κοντά στον Ήλιο στις αρχές του μήνα, προς το τέλος όμως θα αρχίσει να εμφανίζεται χαμηλά στον πρωινό ουρανό. Σε μέγιστο ύψος θα βρεθεί στις 24 του μήνα και εκείνες τις μέρες είναι πιο εύκολη η παρατήρηση του για περίπου 70 λεπτά από τις 6:00 το πρώι όταν και ανατέλλει. Πλανάται στον αστερισμό της Παρθένου.
Αφροδίτη: Κακή ορατότητα Ο πλανήτης θα βρίσκεται σταδιακά όλο και πιο ψηλά από τον ορίζοντα όταν σκοτεινιάζει, θα παραμείνει όμως αρκετά χαμηλά. Αρχικά στον Ζυγό, ύστερα στον Σκορπιό και τέλος στον Οφιούχο.
Άρης: Μη ορατός Ο πλανήτης θα βρίσκεται πολύ κοντά στον Ήλιο για να παρατηρηθεί.
Δίας: Καλή ορατότητα Ο πλανήτης θα βρίσκεται αρκετά ψηλά όταν βραδιάζει και θα παραμένει ορατός για μεγάλο μέρος της βραδιάς. Βρίσκεται στον Αιγόκερω.
Κρόνος: Καλή ορατότητα Ο πλανήτης θα βρίσκεται αρκετά ψηλά όταν βραδιάζει και θα παραμένει ορατός για μεγάλο μέρος της βραδιάς. Βρίσκεται στον Αιγόκερω.
Ουρανός: Πολύ καλή ορατότητα Ο πλανήτης θα είναι ορατός όλη νύχτα στον αστερισμό του Κριού.
Ποσειδώνας: Καλή ορατότητα Ο πλανήτης θα παραμείνει ορατός για το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας, στον αστερισμό του Υδροχόου.

Οι πλανήτες Ουρανός και Ποσειδώνας είναι ορατοί μόνο με τηλεσκόπιο.

Αστρονομικά γεγονότα

5/10: Καμηλοπαρδαλίδες Οκτωβρίου βροχή διαττόντων που φαίνονται να προέρχονται από τον αστερισμό της Καμηλοπάρδαλης.
8/10: Δρακοντίδες βροχή διαττόντων που φαίνονται να προέρχονται από τον αστερισμό του Δράκοντα.
10/10: Νότιες Ταυρίδες βροχή διαττόντων, αναμένονται έως και 4 μετέωρα την ώρα. Προέρχονται από υπολείμματα του κομήτη 2P/Encke.
11/10: δ-Ηνιοχοΐδες βροχή διαττόντων που φαίνονται να προέρχονται από τον αστερισμό του Ηνιόχου, αναμένονται έως και 1 μετέωρο την ώρα.
18/10: ε-Διδυμίδες βροχή διαττόντων που φαίνονται να προέρχονται από τον αστερισμό των Διδύμων, αναμένονται έως και 2 μετέωρα την ώρα.
21/10: Ωριονίδες βροχή διαττόντων που φαίνονται να προέρχονται από τον αστερισμό του Ωρίωνα, αναμένονται έως 13 μετέωρα την ώρα. Προέρχονται από υπολείμματα του κομήτη 1P/Halley.
24/10: Μικρές Λεοντίδες βροχή διαττόντων που φαίνονται να προέρχονται από τον αστερισμό του Μικρού Λέοντα, αναμένεται έως και 1 μετέωρο την ώρα. Προέρχονται από υπολείμματα του κομήτη C/1739 K1.

Σύνοδοι, διαβάσεις, αποκρύψεις

8/10: Ηλιακή σύνοδος Άρη ,ο πλανήτης θα βρεθεί σε απόσταση 39 λεπτών της μοίρας από τον Ήλιο, ενώ θα είναι ταυτόχρονα στη μέγιστη απόσταση από τη Γη.
9/10: Κατώτερη ηλιακή σύνοδος Ερμή, ο πλανήτης θα βρεθεί σε απόσταση 1 μοίρας και 53 λεπτών από τον Ήλιο.
9/10: Σύνοδος Σελήνης-Αφροδίτης, τα σώματα θα βρεθούν σε απόσταση 2 μοιρών και 51 λεπτών, ανάμεσα στον Σκορπιό και τον Ζυγό.
14/10: Σύνοδος Σελήνης-Κρόνου, τα σώματα θα βρεθούν σε απόσταση 3 μοιρών και 56 λεπτών, στον αστερισμό του Αιγόκερω.
15/10: Σύνοδος Σελήνης-Δία, τα σώματα θα βρεθούν σε απόσταση 4 μοιρών και 8 λεπτών, στον αστερισμό του Αιγόκερω.

Αφιέρωμα στις ερωτήσεις σας

• Γιατί τα αστέρια έχουν χρώματα; κάποια είναι πιο κόκκινα και κάποια πιο μπλε..
  Τα άστρα ακτινοβολούν σε όλο το φάσμα του φωτός, από τα μικροκύματα ως τα ραδιοκύματα (και ευρύτερα), ένα μικρό κομμάτι του φωτός αυτού τα μάτια μας μπορούν να το αντιληφθούν και ερμηνεύουμε τα διαφορετικά μήκη κύματος ως χρώματα. Η θερμοκρασία στην επιφάνεια ενός άστρου καθορίζει το χρώμα του. Για να καταλάβουμε τι σημαίνουν τα χρώματα του φωτός για τη θερμοκρασία των αστεριών ας θυμηθούμε τη καθημερινότητα. Η φλόγα ενός κεριού δεν έχει μεγάλη θερμοκρασία και είναι κοκκινωπή, ενώ η καθαρότερη καύση βουτανίου (π.χ. γκαζάκι) έχει μεγαλύτερη θερμοκρασία και γαλανό φως. Παρόμοια τα θερμότερα άστρα είναι γαλανά και τα θερμότερα κοκκινωπά.
• Καλησπέρα! Γράφετε ότι η Αφροδίτη θα πάει απ’ την Παρθένο στον Ζυγό στις 18/09 και θα παραμείνει εκεί για όλο τον υπόλοιπό μήνα. Θα μπορούσατε να μου εξηγήσετε πώς αυτό επηρεάζει τους Ιχθύες;
  Μεγάλες αλλαγές για την ερωτική πτυχή των ιχθύων, περνάνε από την φάση της αθωότητας και ανεμελιάς σε μια σοβαρότερη και ωριμότερη στάση και η λογική θα κυριεύσει στις αποφάσεις τους. Ωστόσο αυτά ισχύουν μόνο για τα ψάρια (ιχθύες), εμείς οι άνθρωποι μένουμε ανεπηρέαστοι από τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων.
• Τι είναι ο άσπρος κύκλος που βλέπουμε γύρω γύρω από το φεγγάρι κάποιες φορές;
  Η ατμόσφαιρα ειδικά στην παρουσία σύννεφων νερού ή πάγου διαθλά το φως της Σελήνης και δίνει αυτή την εικόνα:

• Πότε θα ξαναγίνει αστροπαρατήρηση;
  Με την έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς, η Α.Ο.Φ.Π.Κ. θα συνεχίσει τις συναντήσεις και τις άστροπαρατηρήσεις.
• Γίνεται όντως να ταξιδέψουμε στον χωροχρόνο;
  Ναι! Με προϋποθέσεις… Όπως ξέρουμε οι άνθρωποι μπορούν να κινούνται και στις 3 διαστάσεις του χώρου με οποιαδήποτε κατεύθυνση, ο χρόνος όμως “κατευθύνεται” μόνο προς μία φορά και δεν μπορούμε να επέμβουμε σε αυτή τη “κίνηση”.
• Γιατί ο Κρόνος έχει δαχτυλίδι και οι άλλοι πλανήτες του συστήματος μας όχι;
  Αν και ο Κρόνος έχει το μεγαλύτερο και εντυπωσιακότερο σύστημα δακτυλίων στο ηλιακό μας σύστημα, δεν είναι ο μόνος με αυτό το χαρακτηριστικό. Στην πραγματικότητα όλοι οι αέριοι πλανήτες μας έχουν σχηματισμένους δακτυλίους. Ωστόσο οι δικοί τους δακτύλιοι δεν είναι εύκολα ορατοί.
• Είναι όλα τα αστέρια ήλιοι;
  Τα άστρα που βλέπουμε στον νυχτερινό ουρανό είναι το κάθε ένα σαν τον Ήλιο μας, τεράστια σώματα που εκπέμπουν φως χάρη στις πυρηνικές αντιδράσεις στο πυρήνα τους. Δεν είναι όμως όλα ίδια, έχουν διαφορετικό μέγεθος, μάζα και θερμοκρασία, πολλά είναι μεγαλύτερα από τον Ήλιο!
• Τι είναι οι μαύρες τρύπες;
  Οι μελανές οπές (ή αλλιώς μαύρες τρύπες) είναι τα πιο πυκνά αντικείμενα στο σύμπαν, τόσο πυκνά που έως μια απόσταση ούτε η μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα, αυτή του φωτός δεν είναι αρκετή για να διαφύγει από την βαρυτική της έλξη. Για αυτό δεν μπορούμε να δούμε την επιφάνεια τους και λέγονται μελανές. Όσο για τις τρύπες, δεν είναι καθόλου τρύπες, είναι σώματα, η τεράστια έλξη τους και η αδυναμία να δούμε την ύλη που έλκουν πάνω τους μας οδηγεί στην παρομοίωση μια τρύπας που με τη βαρύτητα έλκει ότι βρεθεί επάνω της.
• Πώς και γιατί η σελήνη επηρεάζει την θάλασσα και τα φυτά
  Η Σελήνη με την βαρυτική της έλξη, παραμορφώνει τους ωκεανούς όταν βρίσκεται κοντά τους και αποτραβιούνται από τις ακτές δημιουργώντας το φαινόμενο της παλίρροιας. Η επιρροή της στα φυτά δεν είναι ξεκάθαρη και φαίνεται να αντιδρούν διαφορετικά.
• Γιατί ο ήλιος είναι καλυμμένος με φλόγες? Είναι όλα τα άστρα έτσι?
  Η επιφάνεια του Ήλιου, αποτελείται από ιονισμένη ύλη, ή πλάσμα, όχι επειδή υπάρχει κάποιο καύσιμο που καίγεται , αλλά επειδή οι θερμοκρασία του είναι τέτοια που δεν επιτρέπει τη μοριακή δομή, η οποία οφείλεται στις εσωτερικές διεργασίες του. Την ίδια μορφή σε αυτό τον τομέα έχουν και όλα τα υπόλοιπα άστρα.
• Υπάρχουν κομήτες που τυχαία περνάνε κοντά από τη Γη και τους επηρεάζει η βαρύτητα της;
  Αρκετά συχνά κομήτες περνάνε αρκετά κοντά από την Γη για να επηρεάσει ελαφρώς τη τροχιά τους με τη βαρύτητα της, όχι όμως σε βαθμό που θα τους κρατήσει κοντά της. Ωστόσο οι κομήτες δεν περιπλανώνται τυχαία πρέπει να πούμε, αλλά κινούνται σε τροχιές γύρω από τον Ήλιο.
• Ιονίζονται τα άτομα του υδρογόνου πριν συντηχθούν;
  Ναι, η πυρηνική σύντηξη απαιτεί δυο πυρήνες υδρογόνου, δηλαδή πρωτόνια και όχι ολόκληρα τα άτομα υδρογόνου, άρα πρέπει να είναι ιονισμένα.
• Πώς ο σίδηρος ιονίζεται 13 φορές στην κορόνα του Ηλίου;
  Δύσκολη ερώτηση, πιστεύουμε πως ευθύνονται οι υψηλές θερμοκρασίες που οδηγούν σε συχνές συγκρούσεις και ιονισμούς. Για να μπορέσει να ιονιστεί ο σίδηρος 13 φορές (όπως και φαίνεται από το παρατηρήσεις του φάσματος της ατμόσφαιρας του ηλίου ότι συμβαίνει) χρειάζεται η θερμοκρασία στην ατμόσφαιρα του ηλίου (κορόνα ή στέμμα) είναι της τάξης των εκατομμυρίων βαθμών (300 φορές θερμότερη από την επιφάνεια του). Δεν γνωρίζουμε με απόλυτη σιγουριά το μηχανισμό που θερμαίνει την κορόνα του ήλιου σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες. Μια πιθανή εξήγηση σε αυτό το μυστήριο είναι η επανασύνδεση των γραμμών του μαγνητικού πεδίου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι μαγνητικές γραμμές εισέρχονται στην κορόνα και ανακατατάσσονται ελευθερώνοντας την ενέργεια που έχουν αποθηκευμένη σε θερμική και κινητική ενέργεια θερμαίνοντας την κορόνα του Ηλίου που μπορεί να εκτείνεται έως και εκατομμύρια χιλιόμετρα από την επιφάνεια του ήλιου.

Ευχαριστούμε όσους μοιράστηκαν τις απορίες τους και μας έδωσαν την ευκαιρία να τις απαντήσουμε. Καλό σας Οκτώβρη, καλή ακαδημαϊκή χρονιά και ελπίζουμε να σας δούμε και από κοντά.