Ο Ουρανός της Ελλάδας – Ιούνιος 2021

Εισαγωγή

Τον μήνα Ιούνιο οι παρατηρητές στο νότιο ημισφαίριο απολαμβάνουν τις μεγάλες σε διάρκεια αλλά κρύες νύχτες του χειμώνα ενώ στο βόρειο ημισφαίριο η νύχτα όλο μειώνεται σε διάρρεια με κορύφωση την ημέρα του θερινού ηλιοστάσιου που σηματοδοτεί την έναρξη του καλοκαιριού για το βόρειο ημισφαίριο. Αυτό ο μήνας δεν φιλοξενεί κάποια αξιοσημείωτη βροχή μετεωριτών, αλλά, μπορούμε να περιμένουμε όλο καλύτερες εικόνες του Διά και του Κρόνου καθώς εκείνοι γίνονται όλο και φωτεινότεροι καθώς ανεβαίνουν στον ουρανό μετά τα μεσάνυχτα. Τέλος, στο άρθρο αυτού του μήνα μπορείτε επίσης να διαβάσετε για μια σειρά γεγονότων που αφορούν 3 από τους δορυφόρους του Δία και είναι παρατηρήσιμα με τηλεσκόπιο.

Φάσεις της Σελήνης

Τρίτο Τέταρτο	Νέα Σελήνη	Πρώτο Τέταρτο	Πανσέληνος
02/06	10/06	18/06	24/06

Θέσεις των πλανητών

1. Ερμής (Πολύ κακή ορατότητα): Ο Ερμής περνάει μπροστά από τον ήλιο στις 11/06 (Κατώτερη σύνοδος). Είναι πολύ χαμηλά στον ορίζοντα και σχεδόν αόρατος ως βραδινός πλανήτης αλλά στα τέλη του μήνα ανατέλλει μετά τις 5 το πρωί και είναι ορατός έως και μια ώρα μέχρι να χαθεί στο λυκόφως.
2. Αφροδίτη (Μέτρια ορατότητα): Ορατή μετά τη δύση του Ηλίου, η Αφροδίτη διασχίζει τους Διδύμους μέχρι να φτάσει στον Αστερισμό του Καρκίνου στα τέλη του μήνα. Τότε θα έχει και την καλύτερη ορατότητα ενώ θα μπορεί να παρατηρηθεί για περισσότερο χρόνο καθώς θα βρίσκεται ψηλότερα στον ορίζοντα. Αναζητήστε την στον δυτικό ορίζοντα μετά τις 20.00 αφού σκοτεινιάσει. Ορατή έως και δυο ώρες.
3. Άρης (Μέτρια ορατότητα): Ορατός χαμηλά στον δυτικό ορίζοντα μετά τη δύση του ηλίου. Αναζητήστε τον μετά τις 21.00 κατά το λυκόφως.
4. Δίας – Κρόνος (καλή ορατότητα): Ο Δίας θα βρίσκεται στον Υδροχόο ενώ ο Κρόνος Αιγόκερω για ολόκληρο το μήνα. Είναι ορατοί από 1.30 (αρχές του μήνα) και μετά τις μεσάνυκτα στα τέλη του μήνα, για ολόκληρη τη νύχτα έως την Ανατολή του ηλίου. Διαβάστε στην ενότητα των διαβάσεων αυτού του μήνα για μια σειρά γεγονότων που αφορά τους δορυφόρους Ιώ, Γανυμήδη και Καλλιστώ και μπορούν να παρατηρηθούν αυτό το μήνα.
5. Ουρανός (αόρατος): Βρίσκεται πολύ κοντά στον ήλιο και η παρατήρηση του είναι αδύνατη αυτό το μήνα.
6. Ποσειδώνας (Κακή ορατότητα): Αυτός ο μήνα δεν είναι ιδανικός για την παρατήρηση του Ποσειδώνα. Ανατέλλει στις 2.30 (αρχές του μήνα) έως τα 1.15 (τέλη του μήνα). Είναι καλύτερα ορατός στο τέλος του μήνα αλλά η θέση του χαμηλά κοντά στον ορίζοντα δεν ευνοεί τη παρατήρηση του με τηλεσκόπιο.

Αστρονομικά γεγονότα

• Βροχή διαττόντων στον Κριό 7/6 – 10/6: Από τα τέλη Μαΐου μέχρι τα τέλη Ιουνίου είναι ορατή μια από τις πιο ισχυρές ημερήσιες βροχές μετεωριτών (~60 μετέωρα/ώρα) με το ακτινοβόλο σημείο στον αστερισμό του Κριού. Ο Κριός είναι φθινοπωρινός αστερισμός και ορατός μόνο για μερικές ώρες πριν το ξημέρωμα τον Ιούνιο. Λόγο της λαμπρότητας του Ηλίου, δεν είναι εφικτό να παρατηρήσουμε μετέωρα κατά τη διάρκεια της ημέρας και το φαινόμενο είναι ορατό μετά τις 4π.μ. μέχρι το ξημέρωμα. Το ακτινοβόλο σημείο βρίσκεται μεταξύ του α Κριού και των πλειάδων στα ανατολικά. Η πηγή των διαττόντων είναι άγνωστη, πιθανολογείται ότι προέρχονται από τα υπολείμματα της τροχιάς του Αστεροειδή 1566 Icarus ή του Κομήτη 96P/Machholz.
• 10/06 Δακτυλιοειδείς έκλειψη Ηλίου (μη ορατή από την Ελλάδα): Στις 8/10 η σελήνη θα βρίσκεται σε απόγειο (στο μακρύτερα από τη Γη σημείο της τροχιάς της) ενώ στις 10/06 λαμβάνει χώρα μια μερική έκλειψη Ηλίου κατά την οποία η Σελήνη δεν βρεθεί αρκετά κοντά στη Γη ώστε ο δίσκος της στον ουρανό να καλύψει ολόκληρο τον Ήλιο. Αυτού του είδους οι εκλείψεις είναι γνωστές ως Δακτυλιοειδείς. Η έκλειψη θα είναι ορατή από τον Καναδά και την Γροιλανδία και μερικός από ορισμένες περιοχές της βόρεια Ευρώπης.
• Βροχή διαττόντων στον Βοώτη – 27/6: Μια ακόμα βροχή στα τέλη του μήνα με το ακτινοβόλο σημείο να μεσουρανεί στις 10μ.μ. Οφείλονται στα απομεινάρια του Κομήτη 7P/Pons–Winnecke και συνήθως είναι ορατά μόνο μερικά μετέωρα την ώρα, ορισμένες χρονιές όμως έχει παρατηρηθεί πολύ έντονη δραστηριότητα με έως και 100 μετέωρα/ώρα (27 Ιουνίου 1998).

Διαβάστε περισσότερα για τις βροχές μετεωριτών στο Άρθρο του Απριλίου 2020.

Θερινό Ηλιοστάσιο

Η μεγαλύτερη μέρα και η μικρότερη νύχτα του χρόνου, η πρώτη μέρα του καλοκαιριού (παρόλο που ημερολογιακά αυτή είναι νωρίτερα). Τι είναι το θερινό ηλιοστάσιο; Η Γη δεν περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της στον ίδιο άξονα που περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο αλλά με κλίση 23.5 μοίρες, με αποτέλεσμα ο Ήλιος να μας στέλνει φως και να προβάλετε άλλοτε πιο “ψηλά” και άλλοτε “χαμηλότερα” στον ουρανό. Αυτό δημιουργεί τις εποχές, άλλες θερμότερες και άλλες ψυχρότερες ανάλογα με την κλίση που οι ηλιακές ακτίνες φτάνουν στη Γη. Ένας εύκολος τρόπος να το κατανοήσουμε είναι πως το καλοκαίρι η σκιά μας το μεσημέρι είναι πολύ πιο μικρή από αυτή το χειμώνα, γιατί το φως έρχεται σχεδόν κατακόρυφα (ανάλογα με το γεωγραφικό ύψος αυτό μπορεί να είναι και εντελώς κατακόρυφα, π.χ. Αίγυπτος).

Η μέρα που το φως του ήλιου έρχεται από πιο ψηλά (23.5 μοίρες από τον ισημερινό), είναι επίσης η μέρα που ο ήλιος θα βρίσκεται στον ουρανό περισσότερο και λέγεται θερινό ηλιοστάσιο. Σηματοδοτεί την έλευση των πιο ζεστών ημερών του έτους, δηλαδή το καλοκαίρι. Αυτό όμως συμβαίνει στο βόρειο ημισφαίριο, στο νότιο συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή ότι γίνεται εδώ το χειμερινό ηλιοστάσιο, για αυτό και παρατηρούμε την αντιστροφή των εποχών στο νότιο ημισφαίριο.

Το θερινό ηλιοστάσιο είναι μεγάλης σημασίας για τον άνθρωπο εδώ και χιλιετίες, μαζί του έχουν σχετιστεί σημαντικά μνημεία όπως το μυστηριώδες Στόουνχεντζ στην Αγγλία, οι Σφίγγα και οι μεγάλες πυραμίδες στην Αίγυπτο (ο πολιτισμός και η ζωή των αρχαίων Αιγυπτίων ήταν άμεσα συνδεμένοι με την αστρονομία), ενώ χάρη σε αυτό, ένα πηγάδι στην αρχαία Συήνη δεν είχε σκιά εκείνη τη μέρα του χρόνου και οδήγησε τον Ερατοσθένη στον υπολογισμό της περιφέρειας της Γης.

Σύνοδοι-Διαβάσεις-Αποκρύψεις

• 1/06 Σύνοδος Σελήνης Δία: Η σελήνη θα βρεθεί σε σύνοδο με το Δία στις 12.00 το μεσημέρι. Κατά το ξημέρωμα της επόμενης μέρας, μετά τις 2.00 μπορείτε να παρατηρήσετε τη Σελήνη μαζί με τους πλανήτες Δία και Κρόνο σε τριγωνικό σχηματισμό. Η σελήνη θα ξαναεπισκεφτεί τους πλανήτες στα τέλη του μήνα όταν θα βρεθεί σε σύνοδο με τον Κρόνο στις 27/06 και με τον Δία στις 28/06.
• 05/06 Διπλή σκιά Ιώς-Γανυμήδη στον Δία: Οι δύο δορυφόροι του πλανήτη θα προβάλουν τη σκιά τους πολύ κοντά τη μία στην άλλη, μάλιστα σε μια χρονική στιγμή θα συμπίπτουν(!). Το φαινόμενο αρχίζει περίπου στις 2:20 π.μ. και τελειώνει περίπου στις 4:40 π.μ. , σε αυτό το διάστημα είναι ορατές και οι δύο σκιές, ενώ συμπίπτουν περίπου στις 3:34 μ.μ. .
• 10/06 Διάβαση Καλλιστώς εμπρός του Δία: Ο δορυφόρος του Δία Καλλιστώ θα διασχίσει φαινομενικά την επιφάνεια του πλανήτη. Το φαινόμενο θα είναι ορατό πρακτικά όσο είναι παρατηρήσιμος ο Δίας, δηλαδή η διάβαση αρχίζει λίγο πριν την ανατολή του Δία και τελειώνει λίγο μετά την αυγή.
• 12/06 Διάβαση Ιώς και διπλή σκιά Ιώς & Γανυμήδη στον Δία: Η Ιώ θα διασχίσει τον δίσκο του Δία και θα είναι ορατή η σκιά της επάνω στο Δία. Καθώς η αυγή φωτίζει τον ουρανό η σκιά του Γανυμήδη εμφανίζεται και αυτή στην επιφάνεια του Δία.
• 12/06 Σύνοδος Σελήνης – Αφροδίτης: Ο λεπτός μηνίσκος της σελήνης (2 ημερών) στις 12/06 9.40 θα βρεθεί σε μόλις 1.5° απόσταση από την Αφροδίτη.
• 13/06 Σύνοδος Σελήνης – Άρη: Την επόμενη μέρα μετά τη Σύνοδο με την Αφροδίτη, η Σελήνη θα πλησιάσει τον πλανήτη Άρη σε λιγότερο από 3° απόσταση και θα βρεθεί σε σύνοδο στις 22.50 την ίδια νύχτα.
• 27-29/06 Σύνοδος Σελήνης – Δία – Κρόνου: Στις 27 Ιουνίου η σελήνη θα βρεθεί σε σύνοδο με τον Κρόνο ενώ στις 28 Ιουνίου με τον Δία σε απόσταση έως και 4° από τους Πλανήτες. Τα τρία σώματα θα είναι ορατά μετά τα μεσάνυχτα.